De onbalansmotor is een asynchrone draaistroommotor met twee aseinden, waarop twee of meer onbalansgewichten bevestigd zijn. Deze ronddraaiende massa’s oefenen via de lagers een cirkelvormige kracht uit tot wel 200 KN. Door nu de onbalansgewichten tegengesteld te verdraaien kan deze centrifugaalkracht traploos worden ingesteld. Om deze krachten over te brengen op machines zijn de motoren trillingsstijf uitgevoerd, voorzien van speciale lagers en bovendien stof- en waterdicht tot IP 66.
Cirkelvormige trilbeweging
Een onbalansmotor oefent in alle richtingen een gelijke radiale kracht uit. Als de motor in het zwaartepunt van een trillingssysteem staat, dan zijn de massaverhoudingen in alle richtingen gelijk en daarmee ook de opgewekte trillingsslag. Op deze wijze ontstaat een cirkelvormige trilbeweging.
Elliptische trilbeweging
Wordt de motor buiten het zwaartepunt geplaatst, dan zijn de massaverhoudingen niet in alle richtingen gelijk. Er moeten dan van elkaar verschillende massa’s in afzonderlijke richting worden bewogen. Resulterend in verschillende trilbreedtes per richting, waardoor een elliptische trilbeweging ontstaat.
Rechtlijnige trilbeweging
Worden twee in tegengestelde richting draaiende onbalansmotoren parallel ten opzichte van elkaar geplaatst, heffen de tegengestelde krachten elkaar op, terwijl de gelijkgerichte krachten elkaar versterken. Voorwaarde daarbij is dat beide motoren synchroon lopen.
Massatraagheid zorgt hierbij voor de synchronisatie. Deze eigenschap maakt de motoren zeer geschikt voor aandrijving van trilgoten en lineaire zeefmachines.
Door de lineaire beweging van de motoren is het mogelijk de afzonderlijke stortgoedkorrels onder een bepaalde hoek regelmatig aan te stoten en daarmee een reeks van microworpbewegingen op te wekken. Er ontstaat zodoende een bijna continue stroom van stortgoed in één richting.
Toepassing
Onbalansmotoren staan, afgezien van grootte, in meerdere toerentalbereiken ter beschikking. Zo zijn er motoren (bij 50 Hz) met toerentallen van 750, 1000, 1500 en 3000 tr/min en voor bijzondere gevallen 600 en zelfs 9000 tr/min.
De keuze van het toerental hangt af van de toepassing en de eigenschappen van het stortgoed. Zo hebben motoren met 3000 tr/min zich met name bewezen bij het losmaken en lossen van fijnkorrelige producten, terwijl motoren bij 1000 en 1500 tr/min zich meer lenen voor transport- en zeeftoepassingen. Het bereik van 4000 tot 9000 tr/min worden overwegend in de betonindustrie gebruikt.
Transporteren, zeven, klasseren, scheiden, doseren
Transport is hierbij de gemeenschappelijk factor. De goot of zeef moet daartoe in een lineaire trilbeweging worden gebracht. Daarbij worden meestal paarsgewijs twee onbalansmotoren, zoals eerder omschreven, op het apparaat gemonteerd.
Filterreiniging
Voor het reinigen van stoffilters wordt de ophanginrichting van de filterdoeken of slangen in trilling gebracht en daarmee de stofaanhechting verminderd.
Lossen
Bunker- en silo- losinrichtingen bestaan uit een trillichaam en worden door een uitwendige onbalansmotor in horizontale trilling gebracht. Deze losinrichtingen zijn vooral geschikt voor het uittrekken van fijnkorrelige producten.
Bunkerlossen bij verklemming
Het gelijkmatig uitstromen van producten uit bunkers en silo’s wordt vaak belemmerd door brugvorming en verklevingen aan de wanden. Een effectieve hulp hierbij zijn vaak bunkertrillers in de vorm van een trilmotor die aan de buitenzijde tegen de bunkerwand wordt aangebracht.
Verdichten
Om stortgoed in een vorm, zak, doos of wat voor verpakking ook te verdichten worden vaak triltafels gebruikt. Daartoe worden twee tegengesteld draaiende onbalansmotoren onder een tafel gemonteerd die het geheel in vertikale, lineaire trillingen brengt.
Bij het verdichten van beton daarentegen worden mallen en betonvormen door aan de buitenzijde gemonteerde vibratoren in trilling gebracht. De meestal hoogfrequente trilling zet zich relatief ver door in het beton.
