Schuren en slijpen zijn werkzaamheden die leiden tot blootstelling aan het kankerverwekkende Chroom-6. Ook zagen, verhitten en lassen, het afkloppen van stof of het bezemen van de vloer kunnen je blootstellen | Foto: Loet van Bergen/Gemini Pro
Het ‘Chroom-6 onder thermische isolatie’-congres, georganiseerd door CIKC, maakte duidelijk hoe complex én actueel het risico op Chroom-6-vorming in industriële installaties is. Specifiek de vorming onder thermische isolatie is verrassend lang onderbelicht gebleven. Tijdens het congres gaven onderzoekers, juristen, isolatiebedrijven en opleiders een indrin-gend beeld van de urgentie van het probleem. De boodschap was duidelijk: niet afwachten, maar nu actie ondernemen.
Tijdens het CIKC-congres legde Romy de Laet (SEEF) helder uit hoe Chroom-6 onder isolatie kan ontstaan. Wanneer chroomhoudend rvs langdurig wordt verhit – vooral vanaf circa 250 °C – reageert het met vocht, zuurstof en isolatiemateriaal dat calcium- of natriumoxiden bevat. Die combinatie kan leiden tot de vorming van zeer schadelijke chroom-6-zouten zoals calciumchromaat. Zelfs minimale hoeveelheden waterdamp blijken voldoende om dit proces op gang te brengen. Op vezelmonsters werden waarden gemeten die vele malen hoger lagen dan wettelijke grenswaarden. Het grootste gevaar is dat het direct als stof in de lucht terecht kan komen. Maar vanwege de oplosbaarheid van Cr(VI)-verbindingen kan het ook door de huid worden opgenomen.
“Uniforme protocollen, meetmethoden, materiaalkeuzes en PBM-voorschriften ontbreken nog”
Praktijk: hoge waarden, lage herkenning
Ferdy de Smet (SEEF) toonde foto’s van turbines, warmtewisselaars en leidingdelen waar onder de isolatie een gele stof zichtbaar was. Analyse wees regelmatig op extreem hoge chroom-6-concentraties, soms tot 5500 5500 μg per 100 cm² bij een rvs geperforeerd afschermingsspruitstuk, terwijl de grenswaarde in Nederland 1 μg/m³ is. Veel bedrijven herkennen het risico echter niet: chroom-6 is niet zichtbaar totdat de isolatie wordt geopend of verwijderd tijdens onderhoud. Pas de laatste jaren zijn betrouwbare analysemethoden beschikbaar. SEEF voert nu ruim 1500 analyses per maand uit en ziet een duidelijk risicopatroon: hoge temperatuur + vocht + CaO-houdende isolatie = verhoogd gevaar.
Bevestigingsring van een machineonderdeel met een duidelijke geelgroene Cr(VI)-laag | foto: Econtras
Turbine- of generatorcomponent waar op het metalen frame Chroom-6 aanslag is ontstaan | foto: Econtras
Ingezoomd: langs de lasnaad de herkenbare gele Cr(VI)-vorming | foto: Econtras
Rotor- of schoepenpakket met een doorlopende band van geelgroene Chroom-6 aanslag | foto: Econtras
Chroom-6: het nieuwe asbest?
Jurist Yvonne Waterman koppelde deze inzichten aan de wetgeving. Omdat chroom-6 een CMR-stof is [carcinogeen, mutageen, reprotoxisch, red.], moeten werkgevers blootstelling voorkomen en registreren. Zodra bekend is dat Chroom-6 kan ontstaan, geldt de zorgplicht. Onwetendheid biedt nauwelijks bescherming. Waterman trok parallellen met de geschiedenis van asbest: daar werd te laat en te versnipperd gehandeld. De oproep was duidelijk: wacht niet op nieuwe wetgeving, maar organiseer als sector zelf regie, richtlijnen en opleidingen.
“Wacht niet op nieuwe wetgeving, maar organiseer als sector zelf regie, richtlijnen en opleidingen”
Yvonne Waterman
Beheersing van Chroom-6 risico’s | foto: SEEF
Van bronaanpak tot beheersing
De pitches tijdens het congres lieten zien dat de markt beweegt. Kavermat ontwikkelt calciumvrij isolatiemateriaal – zonder CaO en Na₂O – waardoor chroom-6 chemisch niet kan ontstaan. EcoPoint presenteerde een neutralisatievloeistof die Chroom-6 reduceert tot het minder schadelijke Chroom III. Sherwin Williams toonde coatings die vocht en zuurstof weren, cruciale elementen in het oxidatieproces. Insulcon benadrukte dat materiaalkeuze, vochtbeheersing en inspecteerbaarheid minstens zo belangrijk blijven. Terwijl TOBI-opleidingscentrum voor de isolatiebranche werkt aan nieuwe opleidingsmodules waarin Chroom VI-risico’s structureel opgenomen worden.
In de paneldiscussie heerste één overtuiging: zonder gezamenlijke aanpak loopt de industrie risico op een herhaling van het asbestdossier. Uniforme protocollen, meetmethoden, materiaalkeuzes en PBM-voorschriften ontbreken nog. De aanwezige experts benadrukten dat de sector nú moet handelen: kennis delen, meetdata standaardiseren, bronmaatregelen kiezen en medewerkers trainen. De technologie bestaat al – het ontbreekt vooral aan eenduidige toepassing. Chroom-6 is geen theoretisch risico, maar een concreet, meetbaar probleem dat nu actie vereist om gezondheids- en aansprakelijkheidsproblemen te voorkomen.
