‘Verbazend hoe eenvoudig je op perslucht kunt besparen’

Tekst: Leendert van der Ent | Fotografie: Festo

Perslucht kost zo’n 1,2 à 1,3 cent per duizend liter. Dat lijkt niet zo veel, maar via een gaatje van een millimeter stroomt 45 liter lucht per minuut weg. Kosten van zo’n lek: 450 euro per jaar. Driekwart van de kosten van een persluchtsysteem zit in het energieverbruik. Dat betekent dat perslucht­optimalisatie ongeveer gelijk staat aan beheersing van het energieverbruik. Energieconsultants Koen Leeflang en Johan de Peyper van Festo leggen uit hoe bedrijven te werk kunnen gaan om dat te realiseren.

Gebaseerd op 20 jaar ervaring met monitoren en optimalisatie laten ze vijf benaderingen de revue passeren:
• Reguliere audits en verbeterprogramma’s
• Aanschaf van nieuwe machines
• Productselectie (retrofit op oudere machines, energiereductie op niet-geoptimaliseerde ­machines, gebruik van (gratis) energie-analyse software)
• Personeelstrainingen
• Toepassing van Kunstmatige Intelligentie

Audits en verbeterprogramma’s

Het begint met het in kaart brengen van het persluchtsysteem. Wat is het verbruik? Hoeveel en wat voor componenten zijn er geïnstalleerd, met welk vermogen, van welke soort, met welke druk werken ze? Wat is het drukverlies over filters en drogers? Vervolgens is lekdetectie in alle gevallen aan te raden. Via lekkage gaat bij bedrijven tussen 5 en 35% van de perslucht verloren. Daarvan verdwijnt 70% via leidingen en koppelingen. Even wat vaster draaien of vervangen; dat is het eerste verdiend. En zet de machine uit als hij niet produceert. Ook een goede vraag is of pneumatisch voor elke toepassing het best is. Soms is elektrisch beter. Een audit levert over het algemeen een goede Return On Investment in Kwh, CO2 en euro’s. “Het is verbazend hoeveel er relatief simpel te besparen valt”, concludeert Leeflang.

Nieuwe machines

De tweede benadering is relevant als er investeringen in nieuwe machines aan de orde zijn. Goed specificeren is de moeite waard. Wat is het persluchtverbruik per uur, per operatie, per week? Nu en in een benchmark van aankoopopties? Op welke druk op welke plek gaat de machine werken? De Peyper: “Betrek de machinebouwer bij de ‘drive to five’ (Bar). 8 Bar is zelden nodig en veel kan zelfs op 3,5 tot 4 Bar. Doe het verder elektrisch waar het elektrisch kan, bijvoorbeeld aansturing van een motorcontroller vanuit de PLC in plaats van met een ventiel. En zorg voor live monitoring van het energieverbruik, zodat de ­lekkagedetectie is ingebouwd.”

Productselectie

Voor productselectie heeft Festo gratis engineering software tools ter beschikking. Die maken het mogelijk de afweging elektrisch/pneumatisch te maken, de juiste ventielen en cilinders te kiezen en oversizing te voorkomen. De juiste productkeuze maakt veel energiebesparing mogelijk. Leeflang: “Zo kan een pulsventiel afhankelijk van de toepassing 30 tot 50% besparen ten opzichte van een contante druk.” Een ander voorbeeld is een druksperplaat die cilinders op een gereduceerde druk houdt. Winst: 14% per Bar. En dan is er nog de energiezuinige vacuümgenerator met wel 60 tot 70% besparing ten opzichte van continu. Ook handig: intelligente ventielen (VTEM) die van een ventiel tegelijk een flowmeter en drukregelaar maken. Bij lekkage vindt automatische afschakeling plaats.

Personeelstrainingen

Bewustwording, de mensen aan boord krijgen, is enorm belangrijk. Om het eenvoudig samen te vatten: gaten in de kennis van de mensen dichten, leidt ertoe dat zij lekkages dichten. Een goede trainer, die op de bedrijfssituatie afgestemde trainingen verzorgt, verdient zijn geld snel terug. “Het leidt ook tot loyale mensen, zeker wanneer je de successen in het bedrijf deelt”, geeft De Peyper aan.

Kunstmatige Intelligentie

In moderne apparatuur zijn veel sensoren voor ‘predictive energy consumption’ al ingebouwd. De meetgegevens kunnen via gestandaardiseerde interfaces in een cockpit worden verzameld. Market & Technology Development Manager Jan Koudijzer: “Het Festo AX systeem brengt machine learning in de praktijk. De gegevens worden gelogd en in een model meegenomen. Tijdens de productie kun je dan de praktijk afzetten tegen het optimale, geleerde model. Onderhoud en bewaking kunnen grotendeels op afstand plaatsvinden. Is er een afwijking, dan is er wat aan de hand en kun je ingrijpen.” Het cloudgebaseerde, voortdurend beschikbare, cyberveilige systeem voor datagebaseerde beslissingen wist bij Unilever een besparing van 20% oftewel £ 140.000 te realiseren.

Voor wie dit allemaal te ver gaat, is het advies van de energieconsultants: Begin met luisteren en koppelingen aandraaien.

________________________________________________

Dit artikel is gebaseerd op Festo webinar ‘Safeguarding Your Compressed Air Assets’ van voorjaar 2022.