Tekst: Henriëtte van Norel | Fotografie: HTM
Om zo betrouwbaar mogelijk te kunnen rijden zet het Haagse OV-bedrijf HTM in op preventief onderhoud. Stolk Transmission Services onderhoudt al meer dan 25 jaar de tractiemotoren van de oudste trams uit de vloot.
Tekst: Henriëtte van Norel | Fotografie: HTM
Dagelijks rijden de trams van HTM zo’n 37.000 km per dag door de regio Haaglanden (de stad Den Haag, Leidschendam-Voorburg, Delft, en Rijswijk). Voor de pandemie vervoerde de onderneming elke dag zo’n 300.000 reizigers van A naar B. Om te zorgen dat de trams storingsloos en op tijd rijden, doet HTM al heel lang aan preventief onderhoud. Stolk Transmission Services onderhoudt bijvoorbeeld al meer dan een kwart eeuw de tractiemotoren van de 62 oudste trams uit de vloot van HTM. Dat is een vak apart, temeer omdat deze trams nog stammen uit de jaren 80 en draaistellen hebben uit de jaren 60.
Alexander Stokvis, directeur van Stolk Transmission Services vertelt: “Al ruim 25 jaar reviseren en onderhouden wij de verouderde tractiemotoren en elektronica van de GLT8 trams. Als organisatie zijn we gespecialiseerd in het uitvoeren van correctief en preventief onderhoud. Met een team van 3 mensen zorgen we ervoor dat deze trams elk jaar opnieuw probleemloos zo’n 50.000 tot 60.000 kilometer kunnen afleggen, zelfs na tientallen jaren trouwe dienst. Belangrijk uitgangspunt is dat elk voertuig na onderhoud weer betrouwbaar en veilig de weg op kan, comfortabel is, en dat er efficiënt mee kan worden gereden.”
Elke GTL8-tram, bestaande uit 3 wagenbakken, heeft 8 tractiemotoren ofwel gelijkstroommotoren met een vermogen van elk 42 kW. Een veel voorkomende storing is lagerstoring. “Dit wordt vaak door bestuurders of monteurs opgemerkt tijdens het maken van proefritten, op basis van het geluid dat ze horen”, zegt Aad van de Sande, Senior servicemanager voertuigtechniek.
“Zodra een lagerstoring wordt gedetecteerd, gaat de tram naar binnen en wordt de motor uitgewisseld. De defecte motor wordt geïnspecteerd op asbest en daarna wordt bepaald of hij voor revisie naar Stolk gaat of afgevoerd wordt, omdat het einde van zijn technische levensduur bereikt is. Als hij gereviseerd kan worden, worden de beide kogellagers en de borstels uit de tractiemotor gehaald in onze werkplaats en verder worden alle onderdelen van de motor grondig schoongemaakt. Daarna worden de lagers weer gevuld met een door HTM geselecteerd vet en getest alvorens ze in opslag gaan.”
“We zorgen dat deze trams elk jaar opnieuw probleemloos zo’n 50.000 tot 60.000 kilometer kunnen afleggen”Alexander Stokvis, Stolk Transmission Services
Om te zorgen dat de Technische Dienst van HTM nagenoeg nooit misgrijpt als er een reservedeel nodig is, houdt het bedrijf zelf voor alle types voertuigen uit de vloot alle onderdelen op voorraad, met name onderdelen die lastig verkrijgbaar zijn, het meest kritisch zijn of eenvoudigweg niet meer gemaakt worden. Momenteel ligt er voor een paar miljoen euro aan onderdelen op voorraad, variërend van het kleinste schroefje tot de grootste ruit. “Bij Stolk Transmission Services hebben we ook een eigen voorraad reservedelen voor HTM aangelegd”, zegt Jan-Leen Westplate, bedrijfsleider bij Stolk Transmission Services.
“Dat varieert van schilden en veren tot borstelbruggen. Als een tractiemotor niet meer gereviseerd kan worden, dan worden de nog bruikbare onderdelen gedemonteerd en als reservedelen bewaard.” Met name bij de GTL’s komt het best vaak voor dat onderdelen niet meer te krijgen zijn, omdat ze niet meer gemaakt worden. Neem de oude elektronica van deze trams. Toen de GTL-vloot werd ingekrompen van 147 naar 70 trams, heeft de Technische Dienst van HTM de afgekeurde trams dan ook gedemonteerd en de goede onderdelen gereviseerd en bewaard. Zo zijn bijvoorbeeld van 5 oude elektronica-modules weer werkende elektronicamodules gemaakt. Alleen revisie biedt in dergelijke situaties nog uitkomst.
Dit geldt ook voor de elektromechanische componenten van de GTL’s. Lukt het niet om het juiste onderdeel nog te vinden, dan krijgt Stolk opdracht om zo’n onderdeel na te maken in hun machinefabriek. Westplate: “Zo hebben we onder andere wiellagers gemaakt en worden momenteel de collectoren vervangen van de kleinere hydrauliek-units van de remmen.” Dit gebeurt om gemeenschappelijke kostenbesparingen door te voeren en ook om HTM nog meer controle te geven over de inzetbaarheid van hun eigen voertuigen, zodat ze niet meer zo afhankelijk zijn van de hydrauliekleverancier.
Behalve het onderhoud aan de tractiemotoren, reviseert Stolk Transmission Services ook alle omvormers van de GTL8-trams, leveren ze de verlichting van de hefbruggen en Orlaco camera’s voor de Avenio- en GTL8-trams. Daarnaast verzorgen ze de inspectie en het onderhoud van de Pfaff hefcilinders in de hefbruggen van de onderhoudswerkplaats. Ook is Stolk begonnen met het wikkelen van maar liefst 80 nieuwe ankers voor tractiemotoren van de GTL8-trams om de defecte ankers met asbest te vervangen.
________________________________________________
HTM begon meer dan 150 jaar geleden met een paardenkoets die tussen de Kneuterdijk en Scheveningen reed. Anno 2022 heeft HTM ruim 2.200 medewerkers en een vloot van 203 trams,
115 aardgasbussen, 8 elektrische bussen, 1 meettram, 4 pekeltrams en 1 rijdend restaurant de Hoftrammm. De oudste modellen, de GTL8 trams dateren uit de 80-er jaren. Daarna werd de vloot uitgebreid met 71 lightrailtrams en de 70 nieuwste stadtrams zijn van het type Avenio.
1. Wat levert preventief onderhoud aan oude trams op?
Preventief onderhoud maakt dat oude trams betrouwbaar en op tijd blijven rijden. Dit voorkomt storingen. Zo kunnen trams probleemloos blijven functioneren, zelfs na tientallen jaren.
2. Hoe los je een storing van lagers in een tram op?
Bij het vaststellen van een storing aan de lagers, kun je de motor vervangen of – indien mogelijk – reviseren door het verwijderen, vervangen en schoonmaken van onderdelen, zoals kogellagers en borstels. De aanwezigheid van asbest is een aandachtspunt. Nog bruikbare onderdelen kunnen dienen als reservedelen.
3. Hoe zorgt HTM ervoor dat ze reservedelen altijd paraat hebben?
De trammaatschappij houdt een uitgebreide voorraad reservedelen aan, op basis van de behoeften van het tramarsenaal, inclusief zeldzame, kritische of meer onderdelen die uit productie zijn. Daarnaast beschikt Stolk Transmission Services over een eigen voorraad reservematerialen, waaronder schilden, veren en borstelbruggen..
