Tekst: Ingeborg Abendanon
Ook de onderhoudssector kampt met een tekort aan vakmensen: er zijn te weinig monteurs, werkvoorbereiders en engineers. Tijd om te accepteren dat we meer moeten doen met minder mensen, volgens Johan Treur, projectleider Fieldlab SAMEN bij World Class Maintenance. Over “het slimmer doen” en andere tips voor maintenancebedrijven die op zoek zijn naar personeel.
Tekst: Ingeborg Abendanon
In het eerste kwartaal van 2022 groeide het aantal vacatures in Nederland volgens de cijfers van het CBS naar 451.000, een toename van 59.000. Sectoren waar het knelt zijn onder andere de industrie, waterbedrijven en afvalbeheer, energievoorzieningen, delfstoffenwinning en bouwnijverheid. Bij uitstek terreinen waar goed onderhoud van wezenlijk belang is. De krapte is volgens Treur allereerst een simpele rekensom. Door uittreding van de babyboomers zijn er gewoon minder mensen om het werk te doen. Dat is volgens hem voor veel bedrijven wennen, maar wel een realiteit die niet gaat veranderen.
“Realiseer je dat de beste ideeën misschien van buiten je eigen organisatie kunnen komen”Johan Treur, projectleider Fieldlab SAMEN bij World Class Maintenance
“Aan de andere kant zie je dat juist de nieuwe generatie werknemers na een jaar of twee, drie denkt: ‘Ik ben wel toe aan de volgende stap”, zegt Treur. “Dat is een groot verschil met de babyboomgeneratie die dertig jaar bij dezelfde werkgever bleef. Bedrijven zijn nu veel tijd kwijt aan het opleiden van mensen, terwijl ze daar relatief maar kort de vruchten van kunnen plukken. En voor opleiding hebben ze sowieso structureel te weinig tijd, want er is nú een probleem in de planning en dat moet opgelost worden.”
Gedreven door het idee dat de dienstensector de toekomst had, lag de focus bovendien lange tijd op het hoger onderwijs: het behalen van hbo- en universiteitsdiploma’s en zo snel mogelijk doorgroeien naar een managementfunctie. “Terwijl sommige mensen daar helemaal niet gelukkig van werden. Ook dat is één van de veroorzakers van een ongekend tekort aan vakmensen. Gelukkig is het belang van de industrie inmiddels weer zichtbaar en komt er een herwaardering voor vakmanschap. Dat is een goede ontwikkeling. Als technisch expert ben je misschien wel meer waard dan een manager.”
“Open innovatie lijkt de oplossing, want we worden steeds afhankelijker van elkaar in de keten”Johan Treur, projectleider Fieldlab SAMEN bij World Class Maintenance
Wat lange tijd ‘werken met je handen’ werd genoemd, is door digitalisering en technologische innovaties verschoven naar superintelligente vakmensen die over de juiste skills beschikken om te kunnen werken met algoritmes (Artificial Intelligence), Augmented Reality (bijvoorbeeld om monteurs op afstand te ondersteunen) en data science. “De wereld is door technologie een stuk complexer geworden”, zegt Treur. “Of dat nou een slim verkeersplein is of een fabriek met slimme productielijnen, het is een optelsom van hard- en software, technologie, camera’s, sensoriek en data. Dat heeft de rol van vakmensen ingrijpend veranderd, ook in de onderhoudssector.”
Blijft de vraag hoe je als onderhoudsbedrijf die slimme vakmensen binnenhaalt. Treur snapt die vraag: “Iedereen vist in dezelfde vijver en we kijken vaak alleen naar de korte termijn. Maar als we het morgen in de techniek hebben opgelost, krijgen we overmorgen weer tekorten in andere sectoren. In dat opzicht is het ook een kwestie van denken en handelen op langere termijn.”
Zijn belangrijkste advies is om het slimmer te organiseren en de technische innovaties ook daadwerkelijk breed uit te nutten: ga samenwerken. “Met je klanten, met ketenpartners, en ook met je concurrenten. Samenwerken zit in onze genen en we scoren als land hoog als het gaat om innovatieve ecosystemen. Dat is niet voor niets. Ik zie steeds meer open innovatiemodellen ontstaan. Met koplopers die nu de weg vrij maken en andere sectoren en bedrijven die straks volgen.”
Slimmer omgaan met de krapte op de arbeidsmarkt begint met deze vijf tips van Treur:
1️⃣ Maak kinderen al op jonge leeftijd enthousiast voor het vak
Om de volgende generatie nu al enthousiast te maken voor data science en digital skills in de industrie, loont het om als gastdocent naar scholen te gaan en te vertellen wat je doet. Gebruik een case als voorbeeld en werk die samen uit. Treur: “Een mooi voorbeeld is een project waarbij ik als gastdocent de robot was. Leerlingen moesten de stappen beschrijven die de robot moest doen om een boterham te smeren. Toen ze de instructie ‘pak het mes op’ vergaten, zagen ze mij met m’n handen door de boter gaan. Dat zijn leuke manieren om inzichtelijk te maken hoe algoritmes gebouwd moeten worden.”
2️⃣ Verdiep je in de nieuwe generatie medewerkers
Wat spreekt ze aan, wat is belangrijk voor ze? Iemand van 20 zoekt andere dingen in zijn werk dan iemand van 50. Passen de faciliteiten en arbeidsvoorwaarden van je bedrijf bij die nieuwe medewerkers? “Techneuten zaten vroeger in de garage van hun ouders te knutselen aan hun brommer. Dat willen ze nog steeds graag doen, maar in steden als Eindhoven zijn huizen met een garage voor jonge starters te duur. Een partij als TMC speelt daarop in door een ‘garage-omgeving‘ in de vorm van een lab te bouwen met allerlei faciliteiten. Hier kunnen hun techneuten in de avonduren en de weekenden naar hartenlust sleutelen. En daar komen ook nog eens hele toffe dingen uit.”
3️⃣ Onderscheid je van de concurrent, maar werk ook samen om het imago van de sector te verbeteren
Je onderscheiden van je concurrent: natuurlijk moet je dat doen. Als je weet dat nieuwe medewerkers gefocust zijn op maatschappelijke uitdagingen, geef dan ook concreet invulling aan een thema als duurzaamheid en laat het niet alleen bij loze woorden. Voor de jonge generatie is het belangrijk dat hun werk impact heeft en bijdraagt aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Zoek je mensen met digital skills, kijk dan wat je ze op dat vlak kunt bieden. “Ik ken uit de praktijk een voorbeeld waar medewerkers in de pauze op de PlayStation kunnen spelen. Een beetje gek misschien, maar het werkt.” Op de langere termijn is de sector gebaat bij een beter imago en daarvoor moeten bedrijven volgens Treur veel meer samenwerken. “Sla de handen ineen en maak die industrie aantrekkelijker.”
4️⃣ Blijf inzetten op leren en ontwikkelen
De blauwe overals hebben plaatsgemaakt voor onderhoudsmensen die ook over digitale vaardigheden moeten beschikken. Die leren ze deels op school, maar het doorontwikkelen begint pas op de werkvloer. Daar ligt 80% van de leerbehoefte. Treur: “Ik snap dat bedrijven het liefst iemand in dienst nemen die meteen aan de slag kan. De planning knelt en schuurt, maar bedrijven moeten blijven investeren in de ontwikkeling van (digitale) kennis en vaardigheden, ook tijdens het werk.”
5️⃣ Meer doen met minder: doe het slimmer
En slimmer betekent innoveren én samenwerken. “De route van open innovatie lijkt de oplossing, want we worden steeds afhankelijker van elkaar in de keten. Bekijk samen hoe een proces slimmer geautomatiseerd kan worden. Nederland is een van de koplopers als het gaat om innovatie, maar we moeten ons daarbij realiseren dat de beste ideeën misschien van buiten onze eigen organisatie kunnen komen. Als je alles intern blijft doen en op je eigen eiland blijft zitten, loop je straks achteraan.”
________________________________________________
Johan Treur is projectleider bij Fieldlab SAMEN World Class Maintenance, een consortium van bedrijven, branches en kennisinstellingen dat zich samen met de overheid bezighoudt met het wegnemen van drempels om de uitrol van Smart Maintenance en Servitization te bevorderen. Bedrijven kunnen bij het Fieldlab SAMEN terecht voor vragen, advies en samenwerking.
World Class Management organiseert op 5 oktober in Oegstgeest een bijeenkomst onder de titel Factor Mens. Centraal staat de vraag wat het onderwijs en de industrie kunnen doen om goed voorbereid te zijn op de toekomst.
